Η πεμπτουσία της Αφροδίτης

"Αγάπης δε ουδέν μείζον ούτε ίσον εστί"

Τίποτε δεν είναι σπουδαιότερο ούτε ίσο με την Αγάπη

Μένανδρος

Venus by Henri-Pierre Picou

Ἔρως ἀνίκατε μάχαν… Με αυτόν τον τρόπο υμνεί ο Σοφοκλής τον έρωτα στην τραγωδία του Αντιγόνη. Η παντοδυναμία του έρωτα απέναντι σε οποιοδήποτε εμπόδιο, οποιοδήποτε νόμο, οποιαδήποτε εξουσία. «Ο δ᾽ ἔχων μέμηνεν»… Όποιον αγγίξεις, τον παλαβώνεις. Στον βωμό του έρωτα, ο Αίμονας παρακούει τις προσταγές του πατέρα του Κρέοντα και ακολουθεί την αγαπημένη του στο θάνατο. Σε μια άλλη διάσταση της αγάπης όμως, η Αντιγόνη μάχεται μέχρις εσχάτων να τιμήσει την ηθική και τις ανώτερες αξίες της ζωής της…

Γέννηση της Αφροδίτης by Henri-Pierre Picou

Στο Πάνθεον του Ολύμπου, ο έρωτας προσωποποιήθηκε μέσα από την θεά Αφροδίτη. Οι αρχαίοι Έλληνες – και αργότερα οι Ρωμαίοι – της απέδιδαν το αρχέτυπο της μητέρας-θεάς. Η αγάπη, ο έρωτας, οι σχέσεις, η ομορφιά, ο αισθησιασμός, το πάθος, η γονιμότητα, οι επιθυμίες, ήταν ανάμεσα στα στοιχεία που εξέφραζε και για τα οποία την λάτρευαν. Κατά τον Όμηρο, αναδύθηκε από τα νερά της Πάφου στην Κύπρο, ενώ κατά τον Ησίοδο γεννήθηκε στα ανοιχτά των Κυθήρων από τον αφρό που δημιούργησαν τα γεννητικά όργανα του Ουρανού πέφτοντας στη θάλασσα μετά τον ακρωτηριασμό του από τον Κρόνο. Υπήρξε σύζυγος και ερωμένη. Σε κάθε περίπτωση η Αφροδίτη είναι αναδυομένη, και υπό αυτήν της την ιδιότητα, στην αστρολογία ο Ποσειδώνας θεωρείται η ανώτερη οκτάβα της, έχοντας έξαρση στους Ιχθύες. 

Cupid and Psyche by Joseph Berger

Ο μύθος, θέλει τον Έρωτα συνοδό και υπηρέτη της Αφροδίτης, ευθυνόταν για τον πόθο, την αγάπη και τη σεξουαλική δραστηριότητα, ενώ λατρευόταν και ως θεός της γονιμότητας. Είναι αυτό το φτερωτό πλασματάκι που σημαδεύει με τα βέλη του και οι άνθρωποι ερωτεύονται παράφορα. Η εκδοχή πως προήλθε από την  ένωση της Αφροδίτης με τον Άρη (σε άλλες εκδοχές με τον Ήφαιστο) προέκυψε στους μεταομηρικούς μύθους αφού, κατά την Ορφική διδασκαλία και την Θεογονία του Ησίοδου, ο Έρωτας είχε κοσμογονική καταγωγή χωρίς γεννήτορες. 

Ο έρωτας υπήρξε το κεντρικό θέμα και στο «Συμπόσιο» του Πλάτωνος. Στο έργο του μεγάλου φιλόσοφου η αναζήτηση της έννοιας του έρωτα οδηγεί σε ορισμούς που βλέπουμε να διαφοροποιούνται ανάλογα με την προσωπική αντίληψη του εκάστοτε συζητητή. Κατά τον Φαίδρο «μόνο αυτοί που αγαπούν θυσιάζουν με ευχαρίστηση τη ζωή τους υπέρ του αγαπημένου». Ο Παυσανίας στη συνέχεια κάνει την διατύπωση πως «ο Έρως δεν είναι ένας» αλλά δύο, η Πάνδημος και η Ουράνια Αφροδίτη. Η Πάνδημος - η νεότερη - η αναδυόμενη από τα νερά της Πάφου, ελέγχει τις αισθήσεις, τα ένστικτα, τις γήινες απολαύσεις, τον οργασμό, τις ηδονές. Είναι οι ποιότητες που εκφράζονται στο πρώτο ζώδιο που κυβερνά – τον Ταύρο.   Η Ουράνια - η γηραιότερη - η αναδυόμενη από τα νερά των Κυθήρων, είναι η δύναμη της ερωτικής αγάπης, της αρμονίας, η δημιουργική δύναμη της ψυχικής ισορροπίας, της συνύπαρξης, η σύνδεση με το ουράνιο κάλλος,  η αγαλλίαση μέσα από την μουσική και τις τέχνες, ο εναρμονισμός με την αεικίνητη Φύση, το πρωτότοκο Φως του Συν-Παν. Εκφράζει την εκλεπτυσμένη, την εξιδανικευμένη, την πνευματική φύση, την Θεία αγάπη, ποιότητες που συναντάμε στο δεύτερο ζώδιο που κυβερνά – τον Ζυγό. 

Υπό αυτό το πρίσμα, θα θεωρούσε κανείς ότι πρόκειται για δυο διαφορετικές μορφές, ίσως και αντίπαλες. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια μορφή με δύο φύσεις, οι οποίες καλούνται να συνεργαστούν για να φτάσουν στο Όλον.

Στον λόγο του ο Αριστοφάνης, παρουσιάζει τον έρωτα ως «την εσωτερική ανάγκη του ανθρώπου να ενωθεί με το άλλο του μισό». Κι αυτό γιατί οι θεοί, προκειμένου να αποδυναμώσουν το ανθρώπινο γένος, χώρισαν το αντρόγυνο Όλον στη μέση, κάνοντας τα φύλα να αναζητούν αέναα την χαμένη ενότητα, το χαμένο τους κομμάτι. Στο ίδιο έργο, ο Σωκράτης έδωσε την διάσταση της «ασχήμιας» του έρωτα, της αναζήτησης του ανικανοποίητου, αυτού που δεν έχουμε και θέλουμε να αποκτήσουμε.

Από τους τραγικούς, ιδιαίτερη σημασία στον έρωτα αποδίδει ο Ευριπίδης, ο οποίος διαχωρίζει τη δύναμη του σε δύο μορφές: Σε αυτή που μπορεί να οδηγήσει στην Αρετή και σε εκείνη που οδηγεί στην Αθλιότητα. Στο έργο του «Φαίδρα», ο ποιητής εξιστορεί τον πόθο της κεντρικής ηρωίδας για τον νεαρό Ιππόλυτο, ενταγμένη μέσα στα πλαίσια της εμμονής και της νοσηρής επιθυμίας που υπερβαίνει τα όρια της κοινωνικής ηθικής. Μέσα της γνωρίζει το σώφρων αλλά είναι ανήμπορη να αντισταθεί. Αδυνατεί να ξεφύγει από τα ραδιούργα σχέδια της Αφροδίτης και εντέλει, πλέκει έναν ιστό που οδηγεί στην θανάτωση του νεαρού Ιππόλυτου (η θεά θεωρεί ακατανόητη την φρόνηση του) και στην λύτρωση με τον δικό της θάνατο, αποτέλεσμα της άνισης εσωτερικής πάλης ανάμεσα στην αγνότητα της ψυχής και  τα θέλγητρα του θνητού.

Γέννηση της Αφροδίτης by William-Adolphe Bouguerau

Στο μυαλό όλων μας, η εικόνα της Αφροδίτης είναι περισσότερο αυτή της «ελαφριάς» εκδοχής, που λίγο χρειάζεται για να περάσει τα όρια του εκφυλισμού και της ασωτίας. Οι σχέσεις της αναρίθμητες και οι αναζητήσεις της επιφανειακές και ανούσιες. Μιαν άλλη παρεξηγημένη «Μαγδαληνή» (και η Μαγδαληνή παρεξηγημένη είναι) που κέντριζε την φαντασία θεών κι ανθρώπων με τις πιπεράτες περιπέτειες της. Όσο διπλός κι αν είναι ο ορισμός της Αφροδίτης, τα δύο μέρη είναι άρρηκτα συνδεδεμένα και αλληλένδετα ώστε να είναι απαραίτητη η συγχώνευση τους προκειμένου να λειτουργήσουν υγιώς. Η γήινη υπόσταση μας ικανοποιεί την ψυχική, και η ψυχική την γήινη μας. Η ανάγκη μας για αγάπη απαντάται σε κάποιο πρόσωπο, και το πρόσωπο αυτό ικανοποιεί την ανάγκη μας να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε. 

Τον ρόλο της συνδετικής οδού της Πανδήμου και της Ουρανίας, έρχεται να παίξει η Αφροδίτη κατά το διάστημα της ανάδρομης πορείας της... (διαβάστε το άρθρο)